Een werkende filter

Heb het idee dat ik zo langzamerhand begin te wennen aan de omgeving, aan de mensen, de taal en het straatbeeld van een stad. En het gaat dus een stuk beter om hier te leven, in de hitte en de herrie. Zelfs ´s nachts is er nog veel lawaai, namelijk van de fan die altijd aanstaat, omdat het anders gewoon te warm is. Maar vannacht heb ik m´n oordopjes uitgehouden en heb prima geslapen!

Vorige week vrijdag ben ik met een vorige MSc student en een afgevaardigde van de toen betrokken NGO - Christian Service Society (CSS) - naar Rasjbari geweest om de drie IHE filters die daar geinstalleerd waren te inspecteren. Een van de drie konden we niet vinden, de family was naar Dhaka verhuisd. Geen van de twee andere filters werd nog gebruikt. Voornamelijk omdat ze hem niet meer onderhielden. Een man werd betaald om de twee overgebleven filters te onderhouden, maar was daarmee gestopt toen hij al een tijd geen geld meer had ontvangen daarvoor. En daardoor heeft de eigenaar besloten tot de installatie van een diepe put die naar arseen-vrij water gaat, waardoor de filter niet meer nodig was. Voor mij was het daarom niet zo nuttig om daar langer te blijven, ook al doet de filter zelf het nog wel. Dus ging ik weer mee terug in de 4-uur-durende autotrip naar Dhaka, in plaats van daar een paar dagen onderzoek doen.

8 uur in de bus naar Khulna
Drie dagen geleden ben ik van Dhaka naar Khulna gereisd, samen met mijn vertaler Lenin van het AMRF. De reis duurde 2 uur langer dan de geplande 6-7 uur omdat we erg lang moesten wachten tot we met de ferry over de grote rivier konden komen. Echter, ik heb me niet verveeld: er is zoveel te zien langs de weg. Veel kraampjes, winkeltjes, mensen, rickshaws zelfs op de highway. En de werkende mensen bij de steenovens en de vele huisjes van de mensen, gemaakt van hout, palmtakken en golfplaten. Verder ben ik maar begonnen in mijn leesboek, wat gaat over mensen die bergen beklimmen in de himalayas. Niet zo heel ver relatief gezien vanuit NL :).

En in de bus naar Khulna was ook een Canadees meisje, dat net een jaar als Engels docent heeft gewerkt in Nepal. Heel erg leuk om vloeiend engels te kunnen praten en verstaan vooral, gewoon lekker kletsen en ervaringen uitwisselen. De bengalen hebben (natuurlijk zoals verwacht) een bijzonder accent. Soms dan snap ik echt niet wat ze zeggen en blijven ze hetzelfde woord herhalen. Zelfs trouwens de vertalers of de mensen die een tijd in Europa zijn geweest, dus misschien ligt het wel meer aan mij...
Misschien ga ik met Joanna wel een reis maken naar de Sundarbans, dat is een enorm natuurreservaat in het zuiden. In Khulna zit je er relatief dichtbij, vergeleken met Dhaka.

Inmiddels zit ik al 3 dagen in Khulna. De eerste dag hebben we de 5 filters bezocht die een CSS-werknemer wist en eerder contact mee heeft gehad. Van die filters was er maar 1 in gebruik en die had een gebroken backwash-valve. Een ander gezin had een kapotte emmer, en kon de filter daarom niet gebruiken. De andere mensen gebruikten de filter niet meer, voornamelijk met als aanleiding dat na 3 jaar gebruik de ijzerdeeltjes de filter verstopten, zelfs als de filter een keer echt goed gewassen werd. Dat laatste gebeurt met chemicalien, om het arseen weer in het water op te lossen en daardoor de filter media weer bruikbaar te maken voor arseen-verwijdering. Dat betekent volgens mij voornamelijk dat de filter cartridge zelf ook echt vervangen moet worden na max 1,5 jaar.

Een dag bij een arm gezin
De volgende dag heb ik de hele dag van 6:30 tot 17u doorgebracht bij de arme mensen van wie de filter het nog wel deed. Gek genoeg de armsten van alle mensen die de filter hadden ontvangen / gekocht. Was een lange dag waarin de vrouwen voornamelijk kookten, niets deden, kookten en weer gingen rusten. Aangezien dat de normale gang van zaken was, besloten we om 17u maar ervandoor te gaan, daarna zouden ze toch alleen maar koken en gaan slapen. Was interessant om te zien dat ze de kraan van de filter niet gebruikten, want dat duurt te lang. In plaats daarvan dompelen ze hun kopje, beker of kannetje in de emmer. Zoals we bij Vierjee ook weleens doen in plaats van schenken uit de waterkan.. :). Maar bij navraag zijn ze zich wel bewust van de gevaren op bacteriele besmetting van hun drinkwater hierdoor.

De indruk die ik nu heb is dat mensen best laks zijn in het algemeen. Dus ook bij het gebruik, schoonmaken van de filter, maar zeker ook bij het repareren. De mensen met de kapotte emmer hebben na 3-4 maanden wel een nieuwe emmer, maar niet de juiste gaten om hem te kunnen aansluiten op de filter. Dus gebruiken ze gewoon arseen-houdend water! Ze nemen niet even de moeite om naar CSS te lopen en te vragen wat ze ermee aan moeten of hoe ze een gat erin krijgen. Maar daarnaast heeft CSS zelf ook niet meer geld ervoor over om de filter te repareren. Bovendien betwijfel ik of de media nog wel arseen verwijderd na 3 jaar gebruik incl. regenereren van de media. Dat kan mijn sample uitsluiten als ik weer in Nederland ben.

Morgen ga ik met de bus naar dorpje in de buurt van Gopalganj, veel meer de echt plattelandsgebieden opzoeken. Ben benieuwd of ik daar met andere inzichten kan komen, en ook zal ik daar nog armere mensen ontmoeten. En het blijkt ook dat daar maar ongeveer 4 u per dag stroom is. Geen echt pretje zonder ventilator (fan). Maar gelukkig hebben we dan nog de eenvoudige, maar praktische waaiers!